روبوسی
روبوسی رفتاری است که با انجام آن، فرد به طرف مقابل ابراز دوستی و محبت می‌کند. روبوسی حالات و شرایط مختلفی دارد که مؤمنین باید در انجام آن دقت داشته باشند. روبوسی مانند دست بر گردن هم انداختن از مهربانی، محبت و مثبت بودن فرد سرچشمه می‌گیرد.
در احادیث ائمه (ع) به طور کل بوسیدن مرد، مرد دیگر را نهی شده مگر در مواردی که در ادامه بیان می‌شود. امام باقر (ع) می‌فرمایند: «رسول خدا (ص) از مکاعمه نهی فرمودند و معنی کردند که مکاعمه این است که مرد، مرد دیگر را ببوسد.»[1]
در مقابل، وقتی دو نفر هنگام دست دادن دست هم را فشار می‌دهند همانند روبوسی است. جابر گوید پیامبر خدا (ص) را ملاقات کردم و به آن حضرت سلام نمودم [و دست دادم]؛ ایشان دستم را فشردند و فرمودند «اینکه مرد [هنگام دست دادن] دست برادرش را فشار دهد [به منزله] بوسیدن اوست.»[2]
در احکام شرعی و طبق جمع‌بندی فتوا‌های مراجع تقلید کسی که رویش بوسیده می‌شود ممکن است یکی از این سه گروه باشد: جنس مخالف (که عبارت‌اند از: همسر شرعی، دیگر محرم‌ها، نامحرم‌ها)، جنس موافق و کودکان (قبل از سن بلوغ و تشخیص)
بوسیدن همسر با لذت یا بدون لذت حلال بوده و منع شرعی ندارد. بوسیدن جنس موافق (مرد نسبت به مرد و زن نسبت به زن)، کودکان (همجنس یا غیر همجنس) و محرم‌ها (مانند، مادر، مادرزن، خواهر و …) اگر بدون قصد لذت باشد اشکال ندارد اما اگر با قصد لذت باشد حرام است. بوسیدن نامحرم‌ها (یعنی جنس مخالفی که محرم نیست) چه با قصد لذّت باشد و یا بدون قصد لذّت، حرام است. بوسیدن دختر بچه‌ای که به شش سالگی رسیده، هرچند بدون قصد لذت باشد جایز نیست.[3]
طبق بیان روایات بوسیدن دهان همسر و فرزند خردسال اشکالی ندارد اما از بوسیدن دهان دیگر افراد باید پرهیز شود. امام صادق (ع) می‌فرمایند: «بوسیدن دهان جایز نیست مگر از همسر و فرزند خردسال.»[4]
ائمه (ع) بر بوسیدن فرزند تأکید فرموده‌اند چرا که باعث مهر و محبت به او بوده و در رشد تربیتی فرزند مؤثر است. پیامبر خدا (ص) می‌فرمایند: «فرزندان خود را بسیار ببوسید زیرا برای شما در هر بوسیدن درجهای است.»[5] روزی اقرع بن حابس پیامبر را مشاهده کرد که امام حسین (ع) را می‌بوسید. گفت: من ده فرزند دارم و تاکنون هیچ یک از آنها را نبوسیده‌ام. پیامبر خدا (ص) فرمودند «هر که مهر و محبت نداشته باشد مشمول لطف و رحمت قرار نمی‌گیرد.»[6]
مردی نزد رسول خدا (ص) آمد و گفت من تاکنون فرزندم را نبوسیده‌ام رسول خدا (ص) فرمودند «این مرد نزد من از اهل جهنم است.»[7] از این نوع احادیث می‌توان فهمید که رسول خدا (ص) در میان چه قوم و جمعیتی مبعوث شدند و چه مردمی را با چه زحمتی تحت تربیت خود قرار دادند.
امام علی (ع) در مورد بوسیدن پدر و مادر و دیگر افراد می‌فرمایند: «بوسیدن فرزند مهر و محبت است و بوسیدن همسر شهوت و بوسیدن پدر و مادر عبادت و بوسیدن برادرِ ایمانی، دِین.»[8] هیچ‌کدام از این بوسیدن‌ها اگر تحت قاعده خود باشند اشکال ندارد حتی بوسیدن همسر از روی شهوت بلکه اگر انسان شهوت خود را از دیگران نگه داشته و فقط بر همسر خود اعمال کند عمل نیک و مستحبی انجام داده است؛ برای همین است که در روایاتی که در بخش مربوط به همسر بیان شد توصیه شده انسان (چه مرد و چه زن) نباید از هیچ رابطه شهوت‌آمیزی با همسر خود خودداری کند.
پیامبر خدا (ص) در مورد بوسیدن زنان محرم می‌فرمایند: «هرگاه فردی از شما بخواهد زنی را که به او محرم است و بالغ شده ببوسد مثل خواهر، عمه یا خاله‌اش، پیشانی و سر او را ببوسد و از بوسیدن صورت و دهان او خودداری کند.»[9]
امام صادق (ع) در مورد بوسیدن برادران شیعه می‌فرمایند: «شما (شیعیان) را نوری است که به وسیله آن در دنیا شناخته می‌شوید و چون یکی از شما هنگام ملاقات برادر دینی خود، پیشانی او را ببوسد جای نور او را بوسیده است.»[10] در اینجا هم طبق حدیث بیان شده در مورد نبوسیدن صورت یا دهان مرد مرد دیگر را، در مورد بوسیدن برادر دینی می‌فرمایند پیشانی او را ببوسد که جای نور آنهاست. این نوع بوسیدن باعث زیاد شدن محبت آنها نسبت به هم می‌شود.
امام رضا (ع) در مورد بوسیدن امام می‌فرمایند: «بوسه امام میان دو چشم اوست.»[11] در مورد بوسیدن دست، امام رضا (ع) می‌فرمایند: «کسی دست کسی را نبوسد زیرا بوسیدن دست او همانند نماز گذاردن در برابر اوست.»[12] در مورد بوسیدن دست موارد استثنایی وجود دارد. امام صادق (ع) می‌فرمایند: «نباید بوسیده شود سر کسی و نه دست او مگر دست رسول خدا (ص) را یا کسی که از او رسول خدا (ص) مقصود باشد.»[13] از روایات استفاده می‌شود که در زمان رسول خدا (ص) و ائمه (ع) هم این کار انجام می‌شده.
در استفتائات شرعی، مراجع نیز بوسیدن دست دیگری را به خودی خود مکروه دانسته‌اند مگر اینکه از بوسیدن دست، رسول خدا (ص) قصد شود مانند بوسیدن دست ائمه (ع) یا عالم دینی. از جمله استثنائات زمانی است که بوسیدن دست از مصادیق احترام باشد مانند کسانی که احترامشان مستحب است مثل والدین یا معلّمان.
[1] - وسائل الشیعه، جلد ٢٠، صفحه ٣٤١، حدیث ٢٥٧٧٥
[2] - مستدرک الوسایل و مستنبط المسایل، جلد ٩، صفحه ٦٤، حدیث ١٠٢١٣
[3] - برای توضیح بیشتر به رساله مرجع تقلید خود مراجعه شود.
[4] - الکافی (ط-الاسلامیه)، جلد ٢، صفحه ١٨٦، حدیث ٦
[5] - وسائل الشیعه، جلد ٢١، صفحه ٤٨٥، حدیث ٢٧٦٥٦
[6] - وسائل الشیعه، جلد ٢١، صفحه ٤٨٥، حدیث ٢٧٦٥٧
[7] - الکافی (ط-الاسلامیه)، جلد ٦، صفحه ٥٠، حدیث ٧
[8] - بحارالأنوار (ط- بیروت)، جلد ١٠١، صفحه ٩٣، حدیث ٢٤
[9]- مستدرک الوسایل و مستنبط المسایل، جلد ٩، صفحه ٧٢، حدیث ١٠٢٣٧
[10]- اصول کافی (ترجمه مصطفوی)، جلد ٣، صفحه ٢٦٦، حدیث ١
[11]- اصول کافی (ترجمه مصطفوی)، جلد ٣، صفحه ٢٦٧، حدیث ٥
[12]- بحارالأنوار (ط- بیروت)، جلد ٧٥، صفحه ٣٤٥، حدیث ١
[13]- اصول کافی (ترجمه مصطفوی)، جلد ٣، صفحه ٢٦٧، حدیث ٢
