خلاصه روش رفتار صحیح با دیگران و مراتب آن
رفتار‌های معاشرتی در مورد افراد مختلف و جایگاه آنها متفاوت است. تفاوت این رفتارها در ارتباطات عمیق‌تر و با اهمیت‌تر بیشتر بوده و لازم است توجه و تلاش بیشتری شود. بنابراین انسان می‌تواند در ارتباط با دیگران رفتار‌های ابتدایی داشته و یا اقدامات کامل‌تر و عمیق‌تری داشته باشد. میزان رعایت آداب معاشرت و توجه بیشتر رفتار‌های اجتماعی را می‌توان به ترتیب در پنج مرحله زیر تقسیم‌بندی کرد:
١- آزار نرساندن: در ارتباطات اجتماعی اولین وظیفه هر فرد نسبت به دیگران آزار نرساندن به آنهاست. آزار نرساندن به معنی بدگویی نکردن پشت سر دیگران، تجسس نکردن، بدزبانی نکردن، توهین نکردن، مزاحمت نکردن، دعوا و تندی نکردن و موارد مشابه است. همه انسان‌ها باید از آزار رساندن به هم خودداری کرده و واجب است که به یکدیگر آزار نرسانند، در غیر این صورت مبتلا به گناه شده و مدیون آنها خواهند شد.
٢- احترام گذاشتن: اولین وظیفه‌ای که بعد از آزار نرساندن، هر فرد نسبت به دیگران دارد احترام گذاشتن است. احترام گذاشتن همان ادب کردن، بزرگداشت و مهربانی است که در رفتار‌هایی مانند سلام کردن، دست دادن، محبت و مهربانی کردن، احوال‌پرسی و همصحبتی، با ادب بودن، همدردی کردن و مانند اینها خود را نشان می‌دهد. بنای معاشرت الهی بر احترام و ادب است و در همه رفتار‌های معاشرتیِ مثبت که در فصل قبل توضیح داده شد احترام کردن وجود دارد.
٣- مدارا کردن، انصاف و عدالت داشتن: وظیفه بعدی هر فرد نسبت به دیگران مدارا کردن و انصاف داشتن و عادلانه رفتار کردن است. تمام این موارد در بیشتر مواقع باعث رفتار نرم و با ملاطفت می‌شود.
بعضی اوقات صحیح‌ترین رفتار آن نیست که با نرمی و ملاطفت رفتار شود بلکه باید با سخت‌گیری رفتار شود. هرچند اینگونه موارد بسیار کم است و در حالت معمول همواره باید با نرمی و مدارا رفتار کرد مگر در شرایطی که نرم برخورد کردن ضرری داشته باشد. بیشتر سختگیری‌ها در رفتار‌های تربیتی و اصلاح کننده یا در رفتار‌هایی که مانع از تخریب یا ضرر شدن است اتفاق می‌افتد. اینگونه رفتارها را کسانی که می‌توانند باید انجام دهند تا رفتار غلطی صورت نگیرد. در مورد مدارا، انصاف، عدالت و تربیت در این فصل به تفصیل توضیحاتی بیان شده است.
٤- خدمت و خیر رساندن: بعد از انجام وظایف بالا اگر فرد می‌خواهد با دیگران در سطح بالاتری ارتباط برقرار کند باید تا آنجا که می‌تواند در خدمت و خیر رساندن به آنها تلاش کند. خدمت و خیر رساندن به دیگران می‌تواند در جنبه‌های مادی، فکری یا معنوی و شخصیتی باشد که هر یک با توجه به شدت و اهمیت تأثیرشان، ارزش و اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند.
٥- فداکاری: در تمام موارد بالا فرد دیگران را در حد خود در نظر گرفته و آنچه برای خود می‌پسندد برای دیگران هم به اندازه شناخت و انگیزه‌ای که دارد انجام می‌دهد؛ اما اگر انسان، دیگران را بالا‌تر از خود در نظر گرفته و چیزی را که نیاز دارد از خود منع کرده و به دیگران بدهد در این صورت فداکاری کرده است. این نوع رفتار فقط از کسانی سر می‌زند که با انگیزه‌های معنوی و الهی با دیگران برخورد می‌کنند. فداکاری از درجات بسیار بالای ارتباط با دیگران است.
همه رفتارها و اخلاقیات اجتماعی که به تفصیل توضیح داده شد در این پنج بخش قرار می‌گیرند. بسیاری از مردم عامه فقط مرحله اول و دوم را انجام می‌دهند؛ اما کسانی که در رعایت آداب معاشرت دقت بیشتری دارند مرحله سوم و برخی دیگر که تعداد کمتری هستند و خیر رساندن به دیگران برایشان مهم است مرحله چهارم را هم انجام می‌دهند. فقط کسانی که دارای روحیه ایثار بوده و به روابط اجتماعی از جایگاه دین‌داری و الهی نگاه می‌کنند اگر عزم و اراده قوی و انگیزه بالایی داشته باشند به مرحله پنجم عمل می‌کنند.
علاوه بر پنج اقدام بالا اقدام دیگری هست که از عمق زیادی برخوردار است. این اقدام که تربیت کردن است رفتار ویژه‌ای است که هر کسی نمی‌تواند آن را انجام دهد و فقط مخصوص افراد خاصی است. تربیت کردن که کاری فرا‌تر از آموزش دادن است، برخلاف پنج اقدام بالا که همه انسان‌ها می‌توانند انجام دهند رفتاری است که فقط افرادی که توانایی خاصی دارند می‌توانند انجام دهند و از دیگر مردم انتظار نمی‌رود. تربیت کردن مرحله بالاتری در روابط اجتماعی است که فضیلت ویژه‌ای دارد و کسانی که می‌توانند این کار را انجام دهند اجر و جایگاه خاصی نزد خدا و انسان‌های فرهیخته و دانا دارند.
