رفتار‌های معاشرتی در مورد افراد مختلف و جایگاه آنها متفاوت است. تفاوت این رفتار‌ها در ارتباطات عمیق‌تر و با اهمیت‌تر بیشتر بوده و لازم است توجه و تلاش بیشتری شود. بنابراین انسان می‌تواند در ارتباط با دیگران رفتار‌های ابتدایی داشته و یا اقدامات کامل‌تر و عمیق‌تری داشته باشد. میزان رعایت آداب معاشرت و توجه بیشتر رفتار‌های اجتماعی را می‌توان به ترتیب در پنج مرحله زیر تقسیم‌بندی کرد:
حسد یکی از اصلی‌ترین رذایل اخلاق است که ریشه بسیاری از عیب‌های اخلاقی دیگر است. حسد از حرص و تکبر تشکیل شده و با ناراحت شدن فرد از دارا شدن نعمتی توسط دیگران خود را نشان می‌دهد. کسی که حسود است هم حریص است به داشتن نعمتی که دیگران دارند و هم متکبر است به اینکه چرا او با نداشتن آن نعمت از دیگران پایین‌تر قرار گرفته است.
تکبر از عیب‌های اخلاقی بوده و در مقابل تواضع قرار دارد و مفهومش برتری‌جویی و قرار دادن خود نسبت به دیگران، بر‌تر از موقعیت فردی و اجتماعی خود است. تکبر یکی از سه ریشه اصلی تمام عیب‌های اخلاقی است و خودش از عُجب و خودبینی سرچشمه می‌گیرد. امام علی (ع) می‌فرمایند: «حرص، تکبّر و حسد، انگیزه‌های فرورفتن در گناهان‌اند.»[1]
تواضع از ماده «وضع» در اصل به معنی قرار دادن است و هنگامی که به عنوان صفت اخلاقی گفته می‌شود مفهومش این است که انسان خود را پایین‌تر از آنچه موقعیت اجتماعی اوست قرار دهد. تکبر در مقابل تواضع قرار دارد و مفهومش برتری‌جویی و قرار دادن خود، بر‌تر از موقعیت فردی و اجتماعی خویش است. بعضی از اهل لغت «تواضع» را به معنی «تذلل» تفسیر کرده‌اند و منظورشان از تذلل، خضوع، فروتنی و تسلیم است.
غیرت از خصوصیات اخلاقی انسان است که به معنی حالتی است که با وجود آن، انسان آنچه را که مربوط به خود می‌داند حفظ می‌کند و با غیرت بودن به معنی تلاش در جهت نگهداری آنچه مربوط به خود است.
صبر عبارت است از آرام بودن در مقابل امری ناخوشایند که به فرد رسیده و بی‌تابی نکردن در آن. امر ناخوشایند را می‌تواند خود انسان خواسته باشد مثل به سختی افتادن برای نیکی به دیگری یا تلاش در جهت رشد و تعالی خود مثل انجام واجبات و ترک گناهان یا می‌تواند ناخواسته باشد مثل ابتلا به مصیبت یا گرفتاری.
آرامش و طمأنینه از ویژگی‌های اخلاقی و شخصیتی انسان است و به معنی دور بودن از اضطراب و تشویش و استقرار در درون خود است. انسان زمانی به آرامش می‌رسد که احساس امنیت کند. چیز‌هایی که باعث نگرانی و عدم ثبات در زندگی و وجود فرد می‌شوند، امنیت انسان را به هم می‌زنند؛ بنابراین انسان از چیزی احساس امنیت می‌کند که باعث رفع نگرانی و عیوب و مشکلات زندگی او شده و او را به ثبات و پایداری برساند.
خرید و فروش و معامله از اقدامات اجتماعی است که طی آن چیزی با پول یا چیز دیگری معاوضه می‌شود. دین اسلام به حلال بودن مال و ثروت اهمیت بسیاری داده و حرام بودن آنها را باعث اثرات منفی در زندگی دنیوی و اخروی انسان دانسته است.
امر به معروف و نهی از منکر به معنی درخواست انجام کار درست یا انجام ندادن کار غلط از کسی است که کار درست را ترک کرده یا کار غلط را انجام می‌دهد. درخواست انجام کار نیک و درخواست انجام ندادن کار بد از دیگران باعث زندگی بهتر و محکم شدن پایه‌های دین‌داری در میان مردم می‌شود؛ بنابراین امر به معروف و نهی از منکر ارزش و اهمیت فوق‌العاده‌ای نسبت به دیگر دستورات دینی دارد.
تشییع جنازه و تسلی به مصیبت دیدگان از رفتار‌های صحیح اجتماعی است که به معنی همراهی با صاحبان جنازه برای دفن آن و بیان کلام یا انجام رفتاری به منظور آرامش بخشیدن به کسانی که مصیبت دیده‌اند است.
چشم چرانی یکی از رفتار‌های غلط اجتماعی است و به معنی جستجو و نگاه کردن به چیز‌هایی که افراد نمی‌خواهند توسط دیگران دیده شود یا خدا دیدن آنها را حرام کرده است.
یکی از روشهای ارتباط برقرار کردن مردم نگاه کردن است. آنقدر که نگاه‌ها در عمق وجود فرد و دیگران اثر دارد کلام و چیز‌های دیگر اثر ندارد. نگاه افراد به یکدیگر انواع مختلفی دارد که در روایات به آنها توجه شده است.
خیانت کردن از خصوصیات رفتاری اخلاقی اجتماعی است. خیانت کردن در لغت مشتق از «خَوَن» به معنی مخالفت با حق و پیمان‌شکنی در پنهانی است.[1] وقتی انسان رفتاری در جهت منع حقی که باید به کسی برسد یا برخلاف پیمانی که بسته است انجام دهد خیانت کرده است. بنابراین خیانت در جا‌هایی که حقوق افراد در آنها مطرح است معنی پیدا می‌کند و می‌تواند در امانت یا هر موضوع دیگری باشد.
ظلم کردن به دیگران از عیوب اخلاقی رفتاری اجتماعی بوده و به معنی تجاوز به حق فرد دیگر است. از آنجا که ظلم کردن، پایمال کردن حق دیگران است از بد‌ترین رفتار‌های اجتماعی است؛ چرا که امنیت اجتماعی را از بین برده و افراد جامعه در کنار هم احساس آرامش نمی‌کنند.
بغض و کینه، حالت منفی است که باعث نِفرت انسان از چیزی می‌شود که از آن ناخشنود است. کینه از منفی بودن انسان سرچشمه می‌گیرد در حالی که یکی از اصلی‌ترین ریشه‌های معاشرت صحیح در وجود انسان مثبت بودن است.
سخن‌چینی یا نمّامی از رفتار‌های بد اجتماعی و به معنی بیان بدی، اشکال یا رازی از کسی پیش فرد دیگر به منظور به هم ریختن رابطه آنها یا تغییر رفتار با او است. سخن‌چینی باعث فتنه افروزی میان افراد شده و ارتباطات سالم اجتماعی مردم را به هم می‌زند. اگر هنگام سخن‌چینی بدی که در فرد وجود دارد بیان شود علاوه بر سخن‌چینی غیبت هم شده و اگر بدی بیان شده در فرد وجود نداشته باشد علاوه بر سخن‌چینی تهمت هم زده است.
