پنج عمل نورانی کننده انسان

انجام پنج عمل باعث ایجاد فضای معنوی و نورانی برای انسان می‌شود. کسی که به این پنج موضوع عمل کند در رشد معنوی و اخلاقی خود موفق‌‌تر بوده و احساس ارتباط بیشتری با خدا می‌کند. تمام این اعمال از جنس ذکر هستند و در انسان حالت پاکی و تزکیه ایجاد می‌کنند.

انجام این پنج­ عمل به ­ترتیبی ­که بیان می‌شود باعث بسته­ شدن حلقه‌ای در وجود انسان می‌شود که انسان را در مقابل ظلمت و انحراف مقاوم می‌کند. این پنج عمل نه ‌تنها باعث به وجود آمدن فضای معنوی و نورانی در انسان می‌شوند بلکه خود این اعمال رشد معنوی ایجاد کرده و عیب‌‌های قلبی انسان را از بین می‌برند؛ چراکه ذکر، نوری را درقلب انسان به­ وجود می‌آورد که ظلمت را خارج می‌کند.

اگر کسی این پنج عمل را دائم به قدری که می تواند، انجام دهد فضای وجودی و شخصیتی او به قدری الهی می‌شود که به راحتی از بدی‌ها و عیب‌‌ها صرف­نظر کرده و با خدا انس می‌گیرد. این پنج عمل عبارت‌اند از « خواندن نماز »، « ارتباط با ائمه (ع)»، « قرائت قرآن »، « تحصیل علم » و « انجام کار‌های خیر در هر فرصت ».

نکته مهم در انجام این اعمال، تناسبی است که باید بین آنها رعایت شود. یعنی نباید یک عمل را به صورت قوی و عمل دیگر را به صورت ضعیف انجام داد. برای شناخت قوت و ضعف این اعمال، در ادامه، انجام هر یک از این موضوعات به ترتیب از ضعیف به قوی بیان می­شود تا ترتیب انجام آنها مشخص شود. بنابراین فرد باید سعی کند تناسبی را در انجام این اعمال به وجود آورده و دائم خود را در انجام آنها قوی‌‌تر کند تا به رشد معنوی برسد.

به عنوان مثال کسی که نماز‌های خود را در اول وقت می‌خواند باید روزی نیم جزء قرآن خوانده و صد آیه را کامل کند و در هفته دو مرتبه برنامه ارتباط با اهل­بیت(ع) داشته باشد و حداقل هفته‌ای سه ساعت (ترجیحاً روزی نیم‌ساعت) مطالعات اخلاقی و اعتقادی داشته باشد و هر کار مثبتی که برایش پیش می‌آید در صورت توان انجام دهد.

نمونه دیگر این که، کسی که نماز‌های خود را با حضور قلب، به جماعت و اول وقت می‌خواند و هر شب بیش از نیم ساعت نماز شب می‌خواند این فرد باید روزی یک جزء قرآن خوانده و بخشی از ترجمه آن را نیز مطالعه کند و در هفته حداقل یکبار در مجالس ارتباط با اهل­بیت(ع) شرکت کرده و هفته‌ای حداقل یک مرتبه با کسانی که با ائمه(ع) انس دارند ارتباط برقرار کند و روزی یک ساعت کتاب‌‌های اخلاقی و اعتقادی را مطالعه کند و سعی کند هر کار خیری که برایش پیش می‌آید انجام دهد.

این پنج موضوع در بخش بعدی کتاب که « مراحل عملی و برنامه‌ای خروج از ظلمت » است، در میان اعمالی که فرد در هر قدم باید انجام دهد آورده شده است. بیان این کار‌ها در این قسمت برای این است که اگر کسی نتوانست قدم‌های چهارده گانه را انجام دهد با انجام این کار‌ها به مرحله‌ای از رشد معنوی برسد.

این پنج موضوع با اقدامات عملی هر یک عبارت‌اند از: (اقدامات عملی که در هر بخش آمده، دارای ترتیب از ضعیف به قوی هستند.)

1- نماز

1. خواندن نماز و سعی در قضا نشدن آن. (به هر صورت که باشد فقط نمازش را بخواند)
2. صحیح خواندن نماز به معنی درست پیاده کردن ظاهر و اعمال نماز.
3. خواندن صحیح حروف، کلمات و ذکر‌های نماز.
4. خواندن نماز در اول وقت.
5. خواندن نماز به جماعت.
6. توجه به معنی ذکر‌ها و آیات نماز.
7. خواندن نماز‌های مستحبی از کم به زیاد که مهمترین آنها نماز شب است.
8. حضور قلب در سر نماز‌ها و توجه به خدا به عنوان کسی که همه چیز انسان از اوست. یعنی با نگاهی محبت آمیز به خدا توجه کرده و به اسماء و صفاتی الهی که در سر نماز ذکر می‌شوند دقت کند و در تمام نماز‌ها، حضور قلب خود را قوی کرده و به این توجه داشته باشد که خدا او را می‌بیند.
9. عمیق شدن دائمی ‌در نمازها، با حضور قلب و توجه به حقیقت اذکار و آیات و توجه به خدا، نه به خود، تا جایی که نماز به انس او با خدا و سرمستی از حضور در محضر خدا و معراج او تبدیل شود.

 

2- ائمه(ع)

ارتباط با ائمه(ع) ارتباط فکری و قلبی، به عبارت دیگر معرفت و محبت نسبت به آنهاست که به ترتیب عبارتند از:

1. شناخت ابتدایی و شناسنامه‌ای ائمه(ع).
2. زیارت قبور ائمه(ع) و امام زادگان.
3. خواندن زیارات و مناجات ائمه(ع) و ذکر صلوات و اذکار مربوط به آنها.
4. شرکت در مجالس سالم ذکر مصیبت و مدح ائمه(ع).
5. شرکت در مجالسی که سخنان و سیره زندگی ایشان بیان می‌شود.
6. توجه محبت آمیز به ائمه(ع) با توجه به زندگی و شخصیت ایشان.
7. مطالعه زندگینامه، سیره، طرز فکر و شخصیت ائمه(ع) و تفکر در مورد سیره زندگی، اندیشه و شخصیت آنها.
8. مطالعه کتاب‌‌های حدیث و روایات ائمه(ع).
9. ارتباط با کسانی مانند علما و بزرگان که با ائمه(ع) انس دارند و می‌توانند باعث شناخت و انس بیشتر فرد با آنها شوند.
10. یاد کردن از ائمه(ع) به بزرگی و عظمت و توجه محبت‌آمیز به آنها، برقراری ارتباط قلبی با ایشان برای همانند شدن با آنها.
11. تفکر در احادیث و روایات و طرز فکر و روش زندگی ائمه(ع) برای آشنایی با ساختار و مبانی فکری آنها.
12. پیاده‌سازی مبانی فکری ائمه(ع) و جاری نمودن تمام ابعاد فکری و شخصیتی آنها در خود.

 

3- قرآن

1. یادگیری خواندن قرآن به صورت صحیح.
2. خواندن چند صفحه قرآن در روز. (به مرور افزایش آن تا یک جزء و بیشتر)
3. خواندن ترجمه و معنی آیات و در صورت امکان یادگیری روش ترجمه آیات.
4. مطالعه ترجمه، مفاهیم و تفسیر قرآن و شرکت در مجالس مربوط به آن.
5. یادگیری مفاهیم قرآن و تطبیق آن با زندگی خود به اندازه توان.
6. انس با قرآن و احساس آرامش قلبی هنگام قرائت قرآن.
7. تحقیق موضوعی در قرآن.
8. دقت و تفکر برای یافتن حقایق قرآنی در متن زندگی خود و پیاده کردن آنها در زندگی خود.

 

4- تحصیل علم

منظور از علم، علوم اعتقادی است که باعث قوی شدن تفکر دینی و توحیدی می‌شود. این علوم در زمینه‌‌های شناخت انسان، اصول اعتقادی، شناخت گناهان، واجبات و اخلاقیات هستند. تحصیل علم برای رشد معنوی به ترتیب عبارت‌اند از:

1. مطالعه کتاب‌‌های اخلاقی که به صورت ساده و برای عموم نوشته شده است. مثل بیشتر کتاب‌‌های شهید دستغیب.
2. مطالعه کتاب‌‌های اعتقادی و استدلالی که به صورت ساده نوشته شده است. مثل بعضی از کتاب‌‌های شهید مطهری.
3. شرکت در مجالس اخلاقی و اعتقادی.
4. تحقیق و تفکر جهت پاسخ به سؤالات اعتقادی خود.
5. هم‌صحبتی و طرح سؤالات خود از کسانی که بنیه علمی ‌و اعتقادی دارند.
6. مطالعه کتاب‌‌های اخلاقی، عرفانی و استدلالی که در سطوح بالایی نوشته شده‌اند. مثل بیشتر کتاب‌‌های علامه طباطبایی و بعضی کتاب‌‌های شهید مطهری.
7. تفکر در مورد ابعاد و ساختار دین.
8. تحقیق موضوعی در‌ موضوعات مختلف اعتقادی و اخلاقی.
9. تعیین همه بخش‌‌های ساختار دین در تمام زمینه‌‌های دنیوی، اخروی، مادی و معنوی و چینش علوم به دست آمده در این ساختار
10. تحقیق جهت کامل کردن فهم تمام بخش‌‌های علوم الهی و انسان شناسی برای داشتن عالمانه‌ترین نوع زندگی.

 

5- انجام امور خیر در هر حال

هر انسان در زندگی خود با امور مختلفی برخورد می‌کند که بعضی از آنها امور مادی و دنیایی و بعضی دیگر امور الهی هستند. انسان باید دائم توجه داشته باشد که هر کار مثبتی که پیش می‌آید از فرصت استفاده کرده و آن را با نیت الهی انجام دهد. بلکه در زندگی خود بگردد و این گونه امور را پیدا کند و برای خود فرصت‌هایی را پیش بیاورد و کار‌های الهی را که می‌تواند انجام دهد.

این امر باعث می‌شود که وجود فرد پر از خیر و نیکی شده و معنویت او قوی‌تر شود. هر چه این کارها برای خدا خالصانه‌‌تر باشد به همان اندازه رشد معنوی بیشتری خواهد داشت. این کار باعث می‌شود که ذکر به صورت عملی، در متن زندگی فرد وارد شده و با خدا در تمام بخش‌‌های زندگی خود ارتباط برقرار کند و خدا را در تمام بخش‌‌های زندگی خود جاری نماید.