تربیت به معنی تغییر انسان در جهت تعالی است. با توجه به اینکه مفهوم تعالی در تفکرات مختلف متفاوت است جهت تربیت در تفکرات مختلف متفاوت است. تربیت کردن به معنی انجام کار‌هایی است که باعث تغییر انسان در جهت تعالی او می‌شود. تربیت کردن جزء رفتار انسان بوده و از معرفت، محبت، خیرخواهی و از خود گذشتگی سرچشمه می‌گیرد.
با توجه به تحولات دوره نوجوانی، تمام نوجوانان در این سنین در مرحله بلوغ قرار می‌گیرند. به عبارت دیگر می‌توان گفت تمام تحول نوجوان همان بلوغ نوجوان است. این اتفاق تمام ابعاد ظاهری و باطنی نوجوان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بنابراین والدین باید برای این اتفاق در نوجوان برنامه داشته باشند تا دوره بلوغ خود را بدون مشکل و با رشد کامل‌تری سپری کند.
از مهمترین موضوعاتی که نوجوان باید تربیت شود و راهکارهای صحیح آن را بیاموزد و به آن عمل کند رفتارهای فردی است. رفتارهای فردی تمام فعالیت‌هایی است که انسان به شخصه با آنها در ارتباط است و در موضوعات مختلف انجام می‌دهد.
استاد اخلاقی و تربیتی کسی است که علاوه بر اینکه روش زندگی متعالی را به انسان می‌آموزد، با انسان برای رسیدن به کمال، مرحله به مرحله کمک و همراهی می‌کنند.
جایگاه استاد اخلاقی و تربیتی برای کسانی که تحت تربیت او قرار می‌گیرد جایگاه بسیار حساسی است؛ چرا که انسان را در اصل زندگی تحت تأثیر خود قرار داده و می‌تواند انسان را سعادتمند یا بدبخت کند. بنابراین فرد باید بسیار دقت داشته باشد که چه کسی را به عنوان استاد اخلاقی و تربیتی خود انتخاب می‌کند.
پدر و مادر مسئول سلامت و رشد جسمی و روحی فرزند خود بوده و مهمترین عامل سعادت یا شقاوت فرزندان خود هستند. هر چه آنها در این زمینه سرمایه‌گذاری و تلاش بیشتری کنند نتیجه و ثمر بهتری خواهند گرفت. حساس‌ترین وظیفه پدر و مادر در برابر فرزندانشان، تربیت صحیح آنان است. اسلام شخصیت آینده کودک را نتیجه تربیت و پرورش و مراقبت پدر و مادر می‌داند. بنابراین یکی از مسائل مطرح شده در روایات وظایف والدین در تربیت فرزندان است.
فرزند نتیجه و عصاره وجود انسان و فرزند صالح باعث دل‌گرمی و آرامش انسان است. فرزند جایگاه ویژه‌ای در زندگی انسان دارد چرا که کمک حال انسان و محل محبت و افتخار انسان بوده و باعث گرمی خانواده است.
