اصلاح میان مردم و قهر کردن

اصلاح میان مردم از خصوصیات رفتاری اجتماعی است که با عبارت اصلاح ذات‌البین در روایات بیان می‌شود. این عبارت از سه کلمه تشکیل شده است؛ «اصلاح» از ماده صلح و نقطه مقابل فساد و تباهی است و به معنی از بین بردن نفرت و کینه در میان مردم است.

نیکوکاری و خیرخواهی

نیکوکاری و خیرخواهی از خصوصیات اخلاقی رفتاریِ اجتماعی است و عبارت است از تمایل به رساندن خیر و نیکی و هر امر مثبتی به دیگران. امور خیر و مثبت اموری هستند که به نفع دیگران است و آنها از آن امور بهره می‌برند.

خدمت به دیگران

خدمت به دیگران رفتار خیرخواهانه‌ای است که طی آن، فرد کار مثبتی را برای دیگران انجام می‌دهد. کار مثبت می‌تواند رفع نیاز و مشکلات آنها یا هر خدمت دیگری باشد. بنابراین خدمت به دیگران از خیرخواهی و مهربانی انسان سرچشمه می‌گیرد که آنها نیز از محبت، مثبت بودن و معرفت سرچشمه گرفته و با عزم و اراده به دیگران خدمت می‌کند.

شادی و نشاط داشتن

نشاط و شادمانی حالت مثبتی است که باعث انبساط و باز شدن انسان می‌شود. شادمانی و نشاط اتفاق درونی است و جایگاه آن در قلب انسان است اما برای به وجود آمدن آن عوامل بیرونی می‌توانند اثرگذار باشند.

خوش رفتاری

خوش رفتاری از خصوصیات رفتاری بوده و به معنی رفتار خوب و مثبت با دیگران است. خوش رفتاری دامنه گسترده‌ای دارد و شامل همه رفتارهایی که خوب ارتباط برقرار کردن با دیگران است می‌شود. بنابراین خوش رفتاری شامل تمام رفتار‌هایی مانند خوش ‌رویی، خوش‌ گویی، خوش برخوردی و … می‌شود.

محبت و مهربانی

مهربانی از مثبت رفتار کردن انسان با دیگران به خاطر محبتی که نسبت به آنها دارد سرچشمه می‌گیرد؛ بنابراین مهربانی یعنی رفتاری از روی محبت. مهربانی از خصوصیات اخلاقی رفتاریِ اجتماعی است و از آنجا که از محبت سرچشمه می‌گیرد از مبنایی‌ترین خصوصیات معاشرتی است. مهربان بودن از خصوصیات اخلاقی و مهربانی کردن رفتاری است که بر اثر مهربان بودن از انسان سرچشمه می‌گیرد. بنابراین مهربانی یعنی رفتار مثبت فردِ با محبت با دیگران.

احترام و ادب

احترام به دیگران به معنی حرمت نگه دا‌شتن و رعایت حریم دیگران است. لازمه احترام گذاشتن به دیگران شناخت حریم و جایگاه آنهاست. بنابراین احترام به هر فرد با توجه به شرایط و موقعیت او نسبت به فرد دیگر متفاوت است. مثلاً احترام به مادر با احترام به دوست تفاوت دارد چرا که‌ جایگاه مادر با جایگاه دوست برای انسان فرق می‌کند.

کلیات روش ارتباط با دیگران

ارتباط با دیگران به معنی با هم بودن، پیوند داشتن و در کنار هم بودن افراد با یکدیگر است. اصل اساسی در معاشرت، ارتباط افراد با یکدیگر است. چنانچه پیوندی میان افراد نباشد معاشرت هم بین آنها معنی ندارد. بنابراین با هم بودن و پیوند داشتن موضوعی مبنایی در معاشرت و روابط اجتماعی است.

خوبی کننده به انسان

امام سجاد (ع) می‌فرمایند: «اما حق کسی که برای تو کار خوبی انجام داده آن است که از او تشکر و سپاس‌گزاری کرده خوبی‌اش را فراموش نکنی و خوبی‌اش را منتشر نمایی و در حق او مخلصانه دعا کنی که اگر چنین کنی در ظاهر و پنهان شکرگزاری نموده‌ای و اگر می‌توانی خوبی او را با خوبی جبران کن و چنانچه او فعلاً نیازمند کمک نیست متوجه و مراقب باش تا اگر مشکلی پیدا کرد فوراً برای رفع مشکلش اقدام نمایی.»^[1]

همسایگان و مجاوران

همسایه کسی است که در مجاورت انسان قرار گرفته و به خاطر نزدیکی مکانی اصطلاحاً هر دو زیر یک سایه قرار گرفته‌اند. همسایگان با توجه به ارتباط نزدیکی که با هم دارند بر هم بسیار اثرگذار بوده و می‌توانند باعث خوب یا بد زندگی کردن همدیگر شوند. بنابراین در مفاهیم دینی به جایگاه همسایه بسیار اهمیت داده شده و توجه خاصی به آنها شده است.