خوش ‌اخلاقی

خوش ‌اخلاقی به معنی داشتن اخلاقی خوب و مثبت در رفتار با دیگران است. خوش ‌اخلاقی از خصوصیات اخلاقی است که اگر کسی آن را داشته باشد با دیگران مثبت رفتار کرده و از او خوش برخوردی، خوش رفتاری، خوش رویی و تمام رفتار‌های مثبت دیده می‌شود.

محبت و مهربانی

مهربانی از مثبت رفتار کردن انسان با دیگران به خاطر محبتی که نسبت به آنها دارد سرچشمه می‌گیرد؛ بنابراین مهربانی یعنی رفتاری از روی محبت. مهربانی از خصوصیات اخلاقی رفتاریِ اجتماعی است و از آنجا که از محبت سرچشمه می‌گیرد از مبنایی‌ترین خصوصیات معاشرتی است. مهربان بودن از خصوصیات اخلاقی و مهربانی کردن رفتاری است که بر اثر مهربان بودن از انسان سرچشمه می‌گیرد. بنابراین مهربانی یعنی رفتار مثبت فردِ با محبت با دیگران.

احترام و ادب

احترام به دیگران به معنی حرمت نگه دا‌شتن و رعایت حریم دیگران است. لازمه احترام گذاشتن به دیگران شناخت حریم و جایگاه آنهاست. بنابراین احترام به هر فرد با توجه به شرایط و موقعیت او نسبت به فرد دیگر متفاوت است. مثلاً احترام به مادر با احترام به دوست تفاوت دارد چرا که‌ جایگاه مادر با جایگاه دوست برای انسان فرق می‌کند.

روبوسی

روبوسی رفتاری است که با انجام آن، فرد به طرف مقابل ابراز دوستی و محبت می‌کند. روبوسی حالات و شرایط مختلفی دارد که مؤمنین باید در انجام آن دقت داشته باشند. روبوسی مانند دست بر گردن هم انداختن از مهربانی، محبت و مثبت بودن فرد سرچشمه می‌گیرد.

دست بر گردن هم انداختن یا معانقه

دست بر گردن هم انداختن یا معانقه کردن، رفتاری است که با انجام آن، فرد به طرف مقابل خود ابراز دوستی و محبت می‌کند. دست بر گردن هم انداختن از مهربانی، محبت و مثبت بودن سرچشمه می‌گیرد.

دست دادن یا مصافحه

دست دادن یا مصافحه، رفتاری است که با انجام آن انسان به طرف مقابل خود ابراز دوستی و محبت کرده و باعث ایجاد مهر و محبت میان آنها می‌شود. دست دادن از مهربانی، محبت و مثبت بودن فرد سرچشمه می‌گیرد.

کلیات روش ارتباط با دیگران

ارتباط با دیگران به معنی با هم بودن، پیوند داشتن و در کنار هم بودن افراد با یکدیگر است. اصل اساسی در معاشرت، ارتباط افراد با یکدیگر است. چنانچه پیوندی میان افراد نباشد معاشرت هم بین آنها معنی ندارد. بنابراین با هم بودن و پیوند داشتن موضوعی مبنایی در معاشرت و روابط اجتماعی است.

زیردستان و پایین دستان

زیردستان کسانی هستند که تحت سرپرستی فرد دیگری قرار دارند و آن فرد بر آنها حاکمیت دارد. امام سجاد (ع) آنها را با عبارت «رعیت» بیان فرموده و آنها را تقسیم‌بندی کرده و می‌فرمایند: «حقوق رعیت یا کسانی که به شکلی تحت سرپرستی تو قرار دارند نیز سه قسم است که خداوند رعایت آن را بر تو واجب کرده است. کسی که تحت سیطره و حکومت تو قرار دارد بر تو حقی دارد و کسی که از تو علم فرا می‌گیرد بر تو حقی دارد زیرا که جاهل رعیت عالم است و کسی که تحت تکفل تو قرار دارد مثل زنی که با او ازدواج کرده‌ای یا کسانی که مملوک تو هستند همه بر تو حقوقی دارند.»^[1]

حقوق مجاوران و همراهان

همه کسانی که در قالب عنوان‌هایی که با عبارت «هم» آغاز می‌شود بیان می‌گردد مانند همراه، همکار، همکلاس و … به نوعی همسایه انسان هستند و آنچه در مورد همسایه گفته شد در مورد همه آنها که به نحوی در مجاورت و همراهی انسان هستند هم می‌باشد.

بزرگ‌ترهای معنوی

از جمله کسانی که انسان باید با آنها ارتباط برقرار کرده و در ارتباط با آنها اموری را رعایت کند بزرگ‌ترهای معنوی هستند. بزرگ­ترهای معنوی کسانی هستند که انسان از وجود آنها استفاده معرفتی و معنوی کرده و راه سعادت و کمال خود را از آنها یاد گرفته و با کمک آنها این راه را به شکل صحیح‌تر و راحت‌تری طی می‌کند.

حضور قلب و ارتباط با اجتماع

همان‌طور که بیان شد حضور قلب یک اتفاق قلبی است و امور ظاهری آن را از بین نمی‌برد مگر آنکه فرد در کنترل فکر و جلوگیری از محبت‌‌های غیر الهی ضعفی داشته باشد و توجه به امور مختلف از جمله توجه به مردم قلب او را تحت تأثیر قرار دهد.

روابط اجتماعی و از بین رفتن رذایل اخلاق

با توجه به مطالب بخش‌‌های « اهمیت روابط اجتماعی در رشد معنوی و اخلاقی انسان » و « روش شناسایی عیب‌‌های اخلاقی »، برای اینکه فرد از اجتماع استفاده کرده و رشد معنوی داشته باشد باید وقتی در جمعی قرار می‌گیرد، اموری که او را مُنفعل می‌کنند یعنی او را تحت تأثیر قرار داده و باعث عکس‌العمل او می‌شوند، مورد دقت و بررسی قرار دهد تا بتواند اشکالات اخلاقی و رفتاری خود را پیدا کرده و اقدام به از بین بردن آنها کند.

روش ارتباط با مؤمنین و برادران دینی

کسانی که بر اساس دین خود با یکدیگر دوستی می‌کنند و برادران دینی هستند، از آنجا که در دوستی خود خدا را در نظر گرفته‌اند جزو دوستی کنندگان برای خدا هستند. در این میان هرچقدر دوستی مؤمنین و برادران دینی بیشتر برای خدا باشد دوستی‌شان ارزشمند‌تر است و هرچه به خاطر خواسته‌های شخصی خودشان باشد از ارزش الهی آن کم می‌شود.

آداب دوستی یا روش ارتباط با دوستان

پس از اینکه انسان دانست «اهمیت دوستی را و اینکه دوستان خوب و بد» چه کسانی هستند، باید بداند با آنها چگونه رفتار کند. خوب دوستی کردن از کمالات انسان است و ریشه در از خود گذشتگی که از کرائم اخلاق و بزرگ‌ترین فضیلت اخلاقی است دارد. امام علی (ع) می‌فرمایند: «بر‌ترین جوان‌مردی خوب برادری کردن است. »^[1]

اهمیت دوستی و دوستان خوب و بد

آنچه ارتباط میان افراد مختلف را برقرار می‌کند یا امور ظاهری است یا امور درونی. امور ظاهری نسبت‌هایی است که میان افراد مختلف ایجاد می‌شود نسبت‌هایی مانند خویشاوندی. امور درونی حالتی قلبی است که فردی را در نظر شخص دیگر جذاب کرده و نسبت به او گرایش پیدا می‌کند.