سرزنش کردن از خصوصیات رفتاری اجتماعی است که به معنی بیان عیب کسی به شکلی که باعث تحقیر او شود می‌باشد. بنابراین سرزنش باعث نکوهش، ملامت، توبیخ، سرکوفت و طعنه زدن است. سرزنش کردنِ دیگران از رفتار‌های بسیار زشت بوده و به طور کل مردود است؛ اما سرزنش کردن خود در صورتی که برای از بین بردن عیب‌های خود باشد و اثر تربیتی مثبت داشته باشد اشکالی ندارد.
تحقیر، توهین و مسخره کردن از رفتار‌های غلط اجتماعی است که باعث آزار دیگران شده و باعث بی‌احترامی و تخریب دیگران می‌شود. در روایات از این اعمال نهی شده است.
رسول خدا (ص) می‌فرمایند: «هیچ مسلمانی را خوار و حقیر مشمار؛ زیرا کوچک آنان هم نزد خداوند بزرگ است.»[1] ایشان می‌فرمایند: «هیچ‌یک از شما نباید احدی از بندگان خدا را خوار و بی‌مقدار شمارد زیرا نمیداند که کدام یک از آنها دوست خداست.»[2]
آزار دادن یکی از عیب‌های رفتاری و به معنی انجام کاری است که باعث اذیت و ناراحتی دیگران شود. آزار دادن از نامهربانی و عدم خیرخواهی نسبت به دیگران سرچشمه می‌گیرد. آزار دادن در تمام موارد منفی است مگر در موارد بسیار خاصی که هدف مهمی مانند رشد و تربیت در بین باشد که در این مواقع هم قصد بر آزار رساندن نباید باشد اما در آن شرایط ممکن است فرد آزرده شود.
زمانی که کسی با دیگری به بحث و گفتگو می‌پردازد سعی می‌کند کلام و منطق خود را اثبات کند چرا که کلام خود را صحیح و بر حق می‌داند. اگر انسان به نحوی گفتگو کند که بخواهد تفکر خود را بر دیگری تحمیل کند و در اثبات کلام خود اصرار کند به این نوع گفتگو که معمولاً با کوبیدن طرف مقابل و سعی در غالب شدن بر او همراه است جدال یا مراء گویند.
راست‌گویی از خصوصیات رفتاری است و به معنی بیان مطلب مطابق با واقع می‌باشد. راست‌گویی از راستی و درستی انسان سرچشمه می‌گیرد که راست و درست بودن انسان از خصوصیات اخلاقی و شخصیتی اوست.
خوب حرف زدن از خصوصیات رفتاری اجتماعی است که از مهربانی و خیرخواهی انسان سرچشمه می‌گیرد. همه انسان‌ها با یکدیگر حرف می‌زنند اما همه آنها با هم خوب حرف نمی‌زنند؛ بلکه کم هستند کسانی که روی خود کار کرده‌اند تا همیشه خوب حرف زده و هیچ‌گاه حرف بدی نزنند یا بد حرف نزنند.
گوش دادن به سخن دیگران یکی از رفتار‌های صحیح اجتماعی است که از محبت و مهربانی انسان سرچشمه می‌گیرد. کسی که با صبر و حوصله سخن دیگران را گوش می‌کند و به کلام آنها اهمیت می‌دهد باعث مهر و عطوفت میان خود و دیگران می‌شود.
تربیت به معنی تغییر انسان در جهت تعالی است. با توجه به اینکه مفهوم تعالی در تفکرات مختلف متفاوت است جهت تربیت در تفکرات مختلف متفاوت است. تربیت کردن به معنی انجام کار‌هایی است که باعث تغییر انسان در جهت تعالی او می‌شود. تربیت کردن جزء رفتار انسان بوده و از معرفت، محبت، خیرخواهی و از خود گذشتگی سرچشمه می‌گیرد.
غیبت و تهمت از خصوصیات منفی رفتاری است. غیبت یعنی بیان عیب‌های کسی به دیگری در نبود او. در صورتی که عیبی به دروغ به کسی نسبت داده شود و پشت سر او گفته شود تهمت است.
بدگمانی یا سوءظن از خصوصیات اخلاقی منفی است و انسان بر اثر سوءظن به رفتار غلط گرفتار می‌شود. بدگمانی و سوءظن از منفی بودن انسان سرچشمه می‌گیرد؛ چرا که هر انسان، عالم را از زاویه وجود خود نگاه می‌کند؛ بنابراین این ویژگی در مقابل خصوصیت بسیار مهم مثبت بودن است.
عیب‌جویی و تجسس از عیوب رفتاری و اخلاقی است و به معنی پی‌جویی و تلاش در جهت آگاه شدن از عیوب و نواقصی است که از چشم دیگران پوشیده است. عیب‌جویی یعنی جستجو کردن عیب‌های دیگران و تجسس یعنی جستجو کردن اموری از دیگران که نمی‌خواهند افراد دیگر آنها را بدانند.
رازداری و عیب‌پوشی یکی از خصوصیات اخلاقی رفتاری است که از مهربانی و خیرخواهی انسان نسبت به دیگران سرچشمه می‌گیرد. رازداری یا پوشاندن اسرار دیگران یکی از خصلت‌های الهی است چرا که خداوند هم ستار است. عیب‌پوشی نیز از ویژگی‌های خداست چرا که خداوند ستار العیوب است.
وفاداری به معنی پایبندی به دیگران در هر شرایط است و از مهمترین خصوصیات اخلاقی انسان است چرا که اساس و محتوای ارتباط انسان با دیگران را پای بندی آنها به یکدیگر تشکیل می‌دهد. اگر میان انسان‌ها وفاداری نباشد ارتباطات اجتماعی معنی نخواهد داشت.
انصاف داشتن از خصوصیات اخلاقی است که به معنی قضاوت در مورد دیگران با در نظر گرفتن تمام جوانب آن موضوع و شرایط فرد که برای او اتفاق افتاده است می‌باشد. انصاف داشتن از معرفت و عادل بودن سرچشمه می‌گیرد. انصاف دادن رفتاری است که فردِ با انصاف با توجه به موضوعی که در آن انصاف می‌دهد از خود نشان می‌دهد.
مدارا کردن با مردم از خصوصیات رفتاری است که به معنی هنگام به وجود آمدن مسائلی که خوشایند انسان نیست به نرمی و آرامش با مردم رفتار کردن و کنار آمدن با آنهاست. مدارا کردن با مردم از اصول و ارکان اصلی ارتباط صحیح با مردم است. زمانی انسان می‌تواند با دیگران مدارا کند که معرفتی نسبت به آنها داشته باشد که شرایط آنها را در نظر بگیرد و زمانی فرد می‌تواند مدارا کند که انصاف داشته باشد.
